Süngerler konusu

**Misafir** · Misafir

SÜNGERLERSünger, bir hayvan türüdür. Ama, ayırımı öylesine güç
yaratıktır ki XIX. Yüzyıl başlarına değin bitkimsi hayvan yada hayvan
bitki olarak adlandırılmıştır. Sünger, çok hücreli hayvanlar arasında
en ilkel yapılılardan biridir. Kas, sinir, ağız ve sindirim boşluğu,
kalp gibi herhangi bir organı oluşmamışır. Buna karşın süngerlerin çok
uzun zamanlardanberi yaşadığı ve varlıklarını başarıyla sürdürdükleri
bilinmektedir. 5000'den çok türü olan bu hayvanlar tatlı suda ve
denizlerde, 7500 metreden derin olan yerlerde bile yaşarlar.Genellikle
göze çarpacak derecede güzel, çok çeşitli boy ve renklerde olan
süngerlerden binlerce yıldır yararlanılmaktadır. Günümüzde en önemli
kullanım alanı ilaç endüstrisindedir. Bir tür süngerin bazı kanserlere
karşı yararlılığı üzerinde durulmaktadır. SÜZME MAKİNELERİSüngerler,
vücutlarının iç ve dış bölümlerine düzensiz bir şekilde dağılmış birkaç
değişik yapıda hücrelerden oluşur. Süngeri diğer hayvanlardan ayıran,
vücutlarındaki yaka hücreleri tarafından oluşturulan odacıklardır. Bu
tip hücrelere adını veren, hücre merkezinde bulunan ve kamçıya benzeyen
küçük çıkıntılardır. Bu kamçıcıklar süngeri baştan başa kaplayan
kanallara giren suya, sürekli olarak vurulurlar.Kuşkusuz su, oksijen ve
besin maddelerini getirmektedir. Yaka hücreleri sudaki bakteri, küçük
yosun ve organik atıkları yuttuktan sonra bunları besin torbacığı
denilen hücrelerine geçirirler. Bunlar kendi başlarına hareket edebilen
sindirim hücreleridir. Sindirdikleri besinleri diğer hücrelere
iletirler. Tüm hücrelerin birbiriyle oksijen ve karbondioksit değişimi
yaptıkları görülmektedir.On santim boyunda ve iki santim kalınlığında
bir süngerin iki milyonu aşkın yaka hücresi vardır. Bu sünger
kanallarından günde 110 litre su pompalayabilir. Bu özellikleriyle
canlı bir süngeri, etkin bir filtre olarak da
niteliyebiliriz.SÜNGERLERDE ÜREMESüngerlerin çoğu erselik (çift
cinsellikli)'dir. Yani, hem yumurta hem de sperma oluşturur. Böyle bir
sünger, yumurta ve spermasını ayrı zamanda bırakır. Bu da bir süngerin
spermasının kendi yumurtasını döllemesini önler ve değişik hayvanlar
arasında çaprazlama sağlanmış olur. Bazı türlerde sperma ve yumurta
bırakma gözle görülür bir yoğunlukta gerçekleşir. Spermalar süt gibi
sıvı bir durumdadır.Bir sperma hücresi başka bir süngerin kanal
sistemine girdiği zaman yaka hücreleri tarafından yutulur ve yumurtaya
iletilir. İçinde sperma bulunan hücre yumurtayla birleştiği zaman
çiftleşme olur ve yumurta döllenir. Bazı türlerde, döllenen bu yumurta
hemen suyun içine bırakılır. Ama, çoğu tür süngerde yumurtadan larva
oluşuncaya kadar süngerin içinde saklanır. Sonra, larva serbest
bırakılır. Serbest kalan larva birkaç saatten birkaç güne kadar değişen
süreyle çevrede yüzer ve sonra genç bir sünger olarak yaşantısını
sürdürmek için uygun bir yüzeye yerleşir.Süngerlerin aseksüel olarak
(herhangi bir çiftleşme olmadan) yalnız tomurcuk verme yoluyla
üreyebilme nitelikleri de vardır. Bazı sünger türleri, çok yüksek ya da
çok alçak sıcaklık, kuraklık, çevre kirliliği, besin yetersizliği gibi
durumlarla karşılaşınca soylarını sürdürmek için küçük tomurcuk
(gemmül) denen bir grup hücre bırakırlar. Tomurcuk uygun olmayan
koşullara karşı dayanıklıdır. Gelişmeye uygun koşullar yeniden
ouşuncaya değin, tomurcuk durumunda kalır. Bu olaya daha çok tatlı su
süngerlerinde rastlanırsa da bazı tür deniz süngerlerinde de
görülmektedir.Süngerlerin dikkati çeken özelliklerinden biri de
parçalandıkları zaman yeniden hayata dönmek için birleşebilmeleridir.
Bunu kanıtlayan klasik deneyde, bir sünger parçası sık dokunmuş tül ya
da ipek kumaştan geçirilip içi deniz suyu dolu bir kaba konulur . bu
şekilde binlerce parçaya ayrılan süngerin hücreleri önce dibe çökmekte,
birkaç saat ya da birkaç gün sonra yine bir araya gelerek eskisinden
küçük ama işlevlerini aynı şekilde sürdüren bir süngeri
oluşturmaktadır. BAŞARILI UYUMSünger iskeletleri esnek liflerden,
spikül denilen küçük, iğne gibi sert öğelerden ya da bunların her
ikisinin birleşiminden oluşmaktadır. Bilim adamları süngerleri
iskeletlerine göre başlıca silisli (cam gibi) ya da kalkerli (kireçli)
olmak üzere iki sınıfa ayırırlar. Bir hayvan türü olarak süngerlerin
ilk oluşumu, 550 milyon yıl öncelerine kadar dayanır. Büyük bir
olasılıkla tek hücreli hayvanlardan bir türün evrimi ile oluşmuş ve o
zamandan beri pek az değişmişlerdir. Normal bir süngerin yaşam süresi
birkaç yılla 20 küsür yıl arasında değişir. Son zamanlarda katı sünger
adı verilen ve birkaç yüzyıla kadar yaşayabildikleri sanılan bir tür
sünger bulunmuştur. DEĞİŞİK ORTAMDA SÜNGERLERBir yer edinebilmek için
büyük savaşım veren çok çeşitli canlıların yoğun bir şekilde
yaşadıkları mercan kayalıklarında süngerler üç değişik türde
görülmektedir. En çok rastlanan türü büyük, şekilsiz, uzun ve dallı,
boru ya da bazen vazo biçiminde olanlardır. Bu türün büyüyebilmesi için
yanlızca küçük bir yere tutunmaları ve orada beslenmeleri
yeterlidir.İkinci tür sünger, mercan ya da diğer katı deniz
cisimlerinin alt taraflarında ufak çatlaklar oluşturur, buraya
yerleşir. Bu süngerlerden çatlağa yerleşen portakal renkli Mycale
leavis adlı türün mercan kayalıklarını, zararlı organizmalara karşı
koruduğu saptanmıştır.Üçüncü tür süngerler kandilerine mercan ya da
kireçli kayaları delerek tüneller açar. Kayanı içine önce asit ya da
enzim salgılarlar. Bu asit ya da enzim kayadan minik parçaların
kopmasına yol açar. Kopan parçaları sünger hücreleri içine alır,
hücreden hücreye ve sonra kanallarından geçirerek kayanın dışına atar.
Bu şekilde tünel kazan sünger sonunda tüneli kendi vücudu ile doldurur.
Ama, içi oyulan ve zayıflanan kaya iskeleti zamanla kuvvetli akıntı ve
dalgalara karşı koyamaz duruma gelir.Bu tür süngerlerin büyük bölümü
kayanın içindedir. Yanlızca dışarıdan tünelin giriş ve çıkışında
bacamsı papiller (bir çeşit küçük uzantı) görülür. Bazı papiller
kayadan ayırt edilemeyecek kadar küçüktür. Kayaların içini tümüyle
kaplayan türlerde çok sayıda giriş ve çıkış organına gereksinme
duyulacağından, bunlar kayanın üstüne ufak papillerle kaplanmış
görüntüsünü verirler. Sünger, kayalıklarda yaşayan bir çok canlının
sığınağıdır. Çok büyük tür süngerler, kanallarında binlerce karidesi
barındırır. Bir tür deniz yıldızları süngerlere sarılıp dinlenir.
Yengeç, balık ve hatta deniz kestaneleri vazo tipindeki süngerlerin
dibinde düşmanlarından saklanırlar. Bazı sünger türleri belli bir yerde
durağan yaşamaz. Suberites Domuncula adlı sünger türünün larvası,
içinde bir tür küçük yengeç yaşayan bir salyangoz kabuğu üzerine
yerleşir ; büyüdükçe kabuğu tümüyle sarar. Zamanla salyangoz kabuğunu
eritir ve önceden kabuğun içinde yaşayan küçük yengeç bundan sonra
yaşantısını süngerin boşluğu içinde sürdürür.Dromia vulgaris türü
yengeçlerin kabuğu tüylü ve geniş, son çift bacakları yukarı doğru
dönüktür. Bunlar, süngerden bir parça koparıp ayakları ile üzeri tüylü
kabuklarına takar. Sünger burada yerleşir, gelişerek gizleme
yaparmışçasına yengeci örter. Böylece yengeç kendisini yemek isteyen
balıklardan korunmuş olur, çünkü balıklar süngeri yemezler. Sünger de
yangecin sırtında sürekli yer değiştirip daha çok beslenme olanağı
bulur.İlginç bir Japon göreneğinin kökeni Spangiola (süngerde yaşayan
karides) ile cam süngeri (Euplectella ya da Venüs'ün çiçek sepeti)
arasındaki ilişkiden gelir. Karides çiftler halinde yaşar ve daha
küçükken süngerin içine girer. Sonunda süngerden çıkamayacak kadar
büyür. Süngerin içinde yaşamını sürdürür, çünkü o da besinini sudan
süzerek alır. Böylece içine karides tutsak olmuş sünger Japonlar
tarafından yaşam boyu sadakatin simgesi sayılır ve evlenme hediyesi
olarak verilir. Süngerin düşmanları dostlarına oranla çok azdır. Soğuk
ve ılıman kuşak denizlerinde, deniz yıldızı ve deniz sarmaşığı süngerin
düşmanlarıdır. Tropik denizlerde ise, bazı balık ve deniz kestaneleri
süngeri kemirir ya da parçalarlar. Deniz kaplumbağaları da arada bir
süngerden büyük parçaları ısırarak koparır. Ama çoğunlukla, iğne
şeklindeki spikülleri ve bazı türlerin zehirli salgıları ile süngerler
düşmanlardan korunurlar.SÜNGERİN YARARLARIGörünüş güzelliğinin yanı
sıra süngerler çok yararlıdır. Günümüzde çoğu yerlerde yapay süngerler
kullanılmasına karşın, doğal süngerlere olan istek azalmış değildir.
Doğal sünger hiç damlatmadan daha çok suyu tutar, temizlenmesi kolaydır
ve daha ağır işte daha uzun süre dayanır. Bu nedenle boyacı, cam silici
ve seramikçiler doğal süngerleri yeğlerler. Yüzyıllardır banyolarda ve
yıllardır otomobil temizliğinde kullanılan sünger günümüzde ilaç
endüstrisi ve hücre dirim bilimcileri (biologlar) tarafından da
kullanılmaya başlamıştır. Bir çok deniz omurgasızında olduğu gibi,
süngerin de alışılmış anlamda savunma aracı yoktur. Süngerler ne kavga
edebilir ve ne de kaçabilirler. Bu nedenle süngerler zehirli ya da
zehirsiz çok güçlü sıvılar salgılar. Bu sıvıların bazı insan
hastalıklarının iyileştirilmesinde kullanılması, ilaç endüstrisinin
yeni bir umudu ve beklentisidir. Aynı zamanda, hücre düzeyinde yaşamın
gizlerini çözmek için bilim adamları süngere her gün daha çok zaman ve
dikkatlerini ayırıyorlar. Sünger hücrelerinin hareketleri, karşılıklı
ilişkileri ve diğer ayrıntıların incelenmesi insan hücresinin evrimi
ile ilgili bigilerin tamamlanması yönünden çok yararlı
olmaktadır.Günlük yaşamımızda çok çeşitli amaçlarla kullandığımız
süngerden ayrıca ilaç üretiminde yararlanılması, hücre yapısında çok
değerli bilgiler elde edilmesi, doğanın insanoğlu için ne denli bitmez
tükenmez bir kaynak olduğunu birkez daha kanıtlamaktadır.

**mustafa** · Konu: Geri: Süngerler konusu 08.08.08 18:53

saol kardesim

**HunteR_KonT** · Konu: Geri: Süngerler konusu 08.08.08 22:11

bunların hepside okunur mu beee Çok Gülen Yüz

**kaka** · Konu: Geri: Süngerler konusu 13.08.08 11:31

bunları okursam kör olurum kesin Göz Kırpma

**Fatih** · Konu: Geri: Süngerler konusu 10.09.08 16:44

ben kör oldum bile bunları görmeden yazıyom yaa:D