Mercekler ve Aynalar

**Misafir** · Misafir

Ayna, insanın kendisini görmesi için kullandığı cam veya maden
levhadır. Mercek ise içinden geçen paralel ışınları birbirine
yaklaştıran ya da uzaklaştıran saydam bir cisimdir. İnsan gözünün
görmesini göz merceği sağlar. Görme bozukluğunu gidermek için
merceklerden oluşan gözlük takılır. Fotoğraf makinesi ve büyüteç de,
mercekle çalışan araçlardır. Mikrokskop, teleskop ve diğer birçok ölçme
araçlarında mercekler ve aynalar bulunmaktadır. Bir aynanın önünde
durup bakarsanız, yüzünüzü görebilirsiniz. Aynanın durumunu
değiştirince, başka cisimleri de görebilirsiniz. Aynada, önündeki
cismin bir görüntüsü oluşur.

Mercek ve aynalar, görüntü eldesi için kullanılırlar. Normal bir düz
aynada, öndeki cismin görüntüsü, cisimle aynı büyüklükte ve
doğrultudadır; fakat sağı ve solu yer değiştirmiştir. Sol el,
görüntünün sağ tarafında görünür. Aynalar ve merceklerle daha büyük
yada daha küçük görüntüler de elde edilebilir. Mercek, bir ya da iki
yüzü çukur veya tümsek olan, cam veya plastikten yapılmış bir araçtır.
Saydamdır, yani ışığı geçirir. Fakat içinden geçen ışığın gidişini
saptırır. Bu sapmaya ışığın kırılması denir.

Ayna ise ışığın geçemediği, parlak bir cisimdir. Yüzleri düz veya eğri
olabilir. Camın bir tarafını gümüş veya başka metalle kaplayarak
yapılır. Ayna, üzerine gelen ışığı, geldiği tarafa geri gönderir. Bu
olaya da ışığın yansıması denir. Mercekler ve aynalarla ilgili
çalışmalara geometrik optik denir. Optik, ışık bilgisi demektir.
Geometri ise, şekiller ve doğrultuları inceleyen bilimdir.farklı
şekilli mercekler ve aynalar, ışığın gidişini çeşitli şekillerde
değiştirirler. Bunlar geometrik optik kurallarıyla belirlenmiştir.

Işık, bir enerji türüdür. Kitabın sayfasından göze gelen ışık, göze
enerji taşımaktadır. Fakat ayna ve merceklerin çalışmasını açıklamak
için ışığın ne olduğunu açıklamaya gerek yoktur. Işığın ne olduğu
öğrenilmeden çok önce ışığın hareket şekli incelenmiş ve anlaşılmıştı.

Işık, cam, su ve hava gibi maddelerden geçebilir. Bu maddelere ortam
denir. Boşluk da bir ortamdır ve ışık ondan da geçebilir. Işığın
hareketi, ışınlardan yola çıkılarak daha kolay incelenebilir. Işık
ışını, ışığın çok ince bir parçasıdır
Bir ortamda yol alan bir ışın doğrusal olarak gider. Fakat başka bir
ortama geçince, doğrultusu değişir. Bir ayna veya merceğe çarpınca da
aynı şey olur. Bunlara gelirken ve çıktıktan sonra ışık doğrusal
yayılır. Fakat içinde, kırılmalar nedeniyle sapmalar olur.

Düz bir çizgi çizin. Bunu bir aynanın düz yüzü varsayın. Sonra bu
yüzeye gelen, doğrusal bir ışın çizin. Bu ışın, aynaya herhangi bir
noktada çarpsın. Aynı noktaya gelen, fakat aynaya dik bir ışın daha
çizin. Buna dik çizgi veya normal denir.
Önce çizilen herhangi ışın, normalle bir açı yapar ve bu açıya gelme
açısı adı verilir. Yansıyan ışın da, normalle bir açı yapar. Buna
yansıma açısı denir.Yansıma yasasına göre, gelme açısıyla yansıma açısı
birbirine eşittir. Böylece, yansıyan ışın, gelen ışının normalle
yaptığı açının aynını yapacak şekilde, normalin diğer tarafına
çizilebilir. Gelme açısı sıfır derece ise, gelen ışınla yansıyan ışın
üstüste çakışır.Gelme açısı doksan dereceye yakınsa, yansıyan ışın da
ayna yüzüne değerek gider.Bu olay, bir bilardo topunun masanın kenarına
çarpıp, aynı açıyla diğer tarafa gitmesine benzer.Aynanın önüne bir
cisim koyduğumuzu düşünelim. Cismin her noktasından geçerek gelen
ışınlar aynaya çarpar. Her ışın, yansıma kuralına uyar. Yansıyan
ışınlar, normalin diğer tarafına doğru yol alırlar. Aynanın arkasındaki
bir noktadan ışınlar çıkıyormuş gibi görünür. Cisim oradaymış gibi
olur. Bu şekilde, aynanın arkasında oluşan görüntüye gerçek olmayan
görüntü denir.

**Fatih** · Konu: Geri: Mercekler ve Aynalar 25.09.08 16:39

teşkürler